In de weken tot de bekendmaking van de prijs voor 2025, op 20 februari, verschijnt telkens een verhaal van een eerdere winnaar.
Lees hier het verhaal Een van ons van de winnares van de J.M.A. Biesheuvelprijs 2022, Hanna Bervoets, uit haar winnende bundel Een modern verlangen.
Circa 20 minuten leestijd.
(c) Op deze tekst rust copyright. Kopiëren is niet toegestaan.
Genoten van dit verhaal? Doneer dan aan de JMA Biesheuvelprijs 2025.
Een van ons
I
Oordelen, niet veroordelen: zo luiden de huisregels van ons forum, zij het natuurlijk in iets meer woorden. Reageer je op een bericht, probeer je antwoord dan op de gestelde vraag te baseren, gebruik geen scheldwoorden, speel niet op de man, plaats geen zaken (filmpjes, foto’s) waarmee je de regels van het platform overtreedt, onderbouw je feedback als je kan, maak geen reclame, geef geen raad die de beestjes zouden kunnen schaden: gevaarlijk advies wordt door de beheerders verwijderd – geef de beheerders een seintje als je iemand gevaarlijk advies ziet delen, plaats geen foto’s van overleden beestjes. Aanvankelijk was het toegestaan, dat laatste. Maar leden gaven aan dat ze zulke foto’s als onprettig ervaren. Het is ook niet nodig het lijkje bij een rouwbericht te plaatsen, kijk, vandaag nog, het even ingetogen als ontroerende berichtje van Mireille: Boossie is vandaag gaan hemelen na zes mooie jaren samen, dag Boossie, rust zacht, en dan, een prachtige foto van Boossie in de tuin afgelopen zomer, knabbelend aan een blaadje sla; als je het zo doet zijn de reacties bijna uitsluitend positief – dag, dag, lieve Boossie, gecondoleerd met het verlies – bíjna, ja, want dat blaadje sla kan eigenlijk niet en het is Donja (het is altijd Donja) die er een opmerking over maakt: mooie foto, maar sla is iets wat cavia’s eigenlijk niet mogen, er zitten nauwelijks voedingsstoffen in en het kan waterige ontlasting veroorzaken.
Deze is al dood hoor, schrijft Ron dan.
Daarna zegt Donja niets meer, want Ron heeft precies haar punt bewezen.
Let maar niet op die azijnpissers – daar heb je Rosa. Rosa, twee jaar lid, is zelf nogal gevoelig voor kritiek, toen zij zich voor het eerst voorstelde kreeg ze ook niet bepaald een warm welkom maar we konden niet anders, ze plaatste een foto van het verblijf dat ze zelf voor Sjonnie en Harm gebouwd had: een vierkante houten bak, wandjes van plexiglas, en een beschilderd dak als van een kapelletje. O, de foto kreeg best wat hartjes, maar waar hangt het waterflesje, wilden sommigen van ons weten, aan wandjes van plexiglas kan je geen flesje bevestigen, en daar rechts achterin, het beeld is een beetje vaag, maar het lijkt wel of daar een drinkbakje staat: ik zie een drinkbakje staan, schreef Lia, maar cavia’s hebben schrik van water, daar zullen ze niet uit drinken, beter als je het weg zou halen – negen hartjes voor de tip van Lia; en dan dat dak, dan verwoordde Ron het nog mild: het ziet er heel mooi uit, zo’n dakje, maar het maakt het verblijf ook zeer donker, en ik vrees dat de beestjes zo ook niet veel zuurstof krijgen, dit lijkt me niet verantwoord – hierop verwijderde Rosa de foto. Daarna hoorden we een paar weken niets van haar, tot ze ons plots een vraag over kruidenhooi voorlegde: ik heb inmiddels een andere kooi, hoor, schreef ze; ze had er een knipogende smiley achter gezet en dat vonden de meesten van ons sympathiek, Rosa had geleerd, haar fouten toegegeven, we hielpen haar graag verder nu: Happy Home Kruidenhooi is erg lekker, mijn dametjes willen niet meer zonder, schreef Arletta, maar Nico greep in: dat spul zit vol rotzooi, stukjes biet en zo, dat hebben cavia’s helemaal niet nodig, dat eten ze in het wild ook niet.
De wilde cavia bestaat niet Nico – daar was Donja alweer. De wilde cavia woont in Peru in totaal andere omstandigheden, die heeft een heel ander gebit, het is een gevaarlijke denkfout onze beestjes met de wilde variant te vergelijken, daarvoor verschillen ze te veel in behoeften, in het wild maken ze bijvoorbeeld zelf vitamine c aan.
Ik geef mijn Gizmo gewoon hooi uit de supermarkt, schreef Mijke, tegen beter weten in, leek het: daar moet je meteen mee ophouden, reageert Ron, dat hooi ligt soms maanden in een magazijn opgeslagen, vertoont dan sporen van verschillende schimmels en is sowieso niet vers meer, Rosa, luister niet naar dit advies van Mijke!
Welk type hooi Rosa haar jongens nu voert weten we niet, maar wat we wel weten is dat Rosa zich vaak mengt in discussies wanneer anderen veel kritiek krijgen, je kan denken: daar moet een mens mee leren omgaan, maar Rosa begint steeds weer over azijnpissers: trek het je niet aan joh, schreef ze laatst nog onder Maria’s foto van haar Willie. Het ging Maria om dat schattige mondje, helemaal rood van het stukje aardbei dat Willie had gekregen: er zijn cavia’s die aardbei niet goed verdragen, hadden verschillende mensen eronder geschreven, zit hij nou op stro?, had Donja gevraagd. Daar kan je hem beter vanaf halen, stro absorbeert absoluut niet, dat gaat broeien en is vragen om blaasontsteking, twee hartjes bij haar tip, maar Rosa, die schreef dus dat ze het een prachtige foto vond: wat een schatje, jouw Willie!
Wat het is: leden als Donja, die heb je nodig, die houden ons scherp. Maar leden als Rosa, die moeten er ook zijn, die houden de boel in balans en balans, dat is belangrijk, niet in de laatste plaats omdat we groeien als kool. Steeds weer nieuwe leden betekent ook steeds weer dezelfde discussies; terugkerende vragen over de ideale hoeveelheid verse groenten op één dag, over likstenen en bodembedekking; om de paar maanden de komkommerkwestie en elke zomer opnieuw leden die willen weten hoe ze hun beestje het beste koel houden. Het mooie is, er is altijd wel iemand die de tijd neemt zulke immer wederkerende vragen te beantwoorden. Vaak is dat iemand die ook nog niet zo lang lid is, iemand die zelf ooit uitgebreid antwoord kreeg op wat zij wilde weten en die kennis nu wil doorgeven, zo blijft ons systeem in stand, de informatievoorziening op peil: zo scheiden wij hier zin van onzin. Dus als iemand dat plaatje van de draadbol weer eens plaatst, die foto waarop een beestje vastzit in zijn ruif van draadstaal, dan zijn er steevast leden bereid om uit te leggen dat die foto nep is, fake news; een cavia raakt niet zomaar in zo’n bol verstrikt, al helemaal niet wanneer het beestje zo dik is, het beeld is gemanipuleerd, ophitserij – maar denk niet dat die bollen ongevaarlijk zijn, posteert er dan ook iemand. Ik heb mijn beestje er wel eens zijn snuit in zien steken, dat ze het in de dierenwinkel verkopen betekent niet dat het veilig is!
Ik gebruik die bollen anders al jaren en nooit problemen mee gehad, als je ze gewoon ophangt en niet in de kooi legt, een beetje oplet, dan kan er weinig misgaan.
Als, als, als, waarom zou je dat risico nemen? – en zo heeft iedereen hier zo zijn eigen mening en zo hoort het ook, zo werkt discussie, ook voor afwijkende geluiden is ruimte, tenzij iemand echt uit de bocht vliegt, de beestjes moedwillig pijn wil doen.
Zo hadden we een tijdje last van Henk, als dat zijn echte naam is. Henk dook voor het eerst op in het vitamine c-topic, daar beweerde hij dat cavia’s helemaal geen tabletjes nodig hebben: allemaal onzin, schreef Henk. Er ging nauwelijks iemand op in, alleen Donja had de energie om uit te leggen hoe het zit; de dingen werden pas écht gevaarlijk toen Henk zich bemoeide met gedragsproblemen van Tommie. Kantinka wilde weten waarom haar Tommie steeds zijn broertje aanviel, en toen schreef Henk: gewoon een paar druppels arsenicum album geven, dan wordt-ie vanzelf rustig.
Arsenicum??, reageerden we met zijn allen, idioot, dat is hartstikke giftig, en het was Lia die met de verlossende woorden kwam: ik ken Henk, die zit ook op het konijnenforum, niet naar luisteren, jongens, die wil alleen maar stangen! Een trol, een trol in ons midden, we konden het ons haast niet voorstellen, maar de beheerders hebben Henk toen inderdaad van het forum verwijderd en sindsdien zijn we extra op onze hoede, hoe bestaat het, mensen die het internet afstruinen om geheel onschuldige wezens in gevaar te brengen, we waren het er allemaal over eens dat dit alle grenzen van fatsoen overschreed, ja, we waren eensgezind in onze afkeuring, zoals we dat soms ook zijn in onze ontroering, wanneer iemand foto’s van een jonkie op het forum zet (al wijzen we het baasje er dan ook op dat pretnestjes uit den boze zijn en dat je beestjes beter niet in de dierenwinkel kan kopen), of wanneer iemand in de zorgen zit, zoals die keer met Meryam.
Liever geen opmerkingen over de kooi of het stro, begon Meryam haar eerste bericht: ik heb een belangrijke vraag!! – twee uitroeptekens, Meryam was in paniek, de urgentie ontging ons niet en al gauw had haar post zoveel reacties dat hij boven al onze andere berichten kwam te staan: het was het eerste wat we zagen als we die dag op het forum kwamen.
Meryams beestje, Flower, was gevallen. Haar zoontje had haar opgetild en het beestje was geschrokken van een grasmaaier, ze was zo uit zijn armen gesprongen en lelijk terechtgekomen, ze had problemen met bewegen; Meryam had een filmpje gemaakt waarin Flower in het stro lag, haar oogjes helder, maar haar achterlijfje slap. Ze loopt niet meer, zei Meryam, ik weet niet wat ik doen moet!!
Eet ze nog, vroegen wij, probeer haar eens te laten schrikken, kijk eens of ze dan beschutting zoekt. Je moet naar de dierenarts, ik zou daar niet mee wachten, ga er maar meteen naartoe.
Wat veel van ons wisten maar niet zeiden: dit beestje was ten dode opgeschreven. Ze had haar wervel gebroken, we hadden het vaker gezien, maar ze oogde nog zo levendig, Meryam deelde een tweede filmpje waarin Flower met smaak een worteltje soldaat maakte, het brak onze harten, maar we wachtten, tot Meryam ons de volgende dag van de diagnose op de hoogte bracht: de dierenarts had haar gezegd dat Flower nooit meer zou kunnen lopen. Ze wist niet wat te doen, had het beestje weer mee naar huis genomen, Flower leek ook nog zo vrolijk, lag op een kussentje op haar schoot nu, maar nu moesten we eerlijk zijn, nu konden we er, omwille van het beestje, niet meer omheen draaien: een cavia die niet kan lopen, niet kan rennen, vluchten of spelen, heeft geen leven. Je moet het beestje laten gaan, Meryam, dat is echt het beste nu, en de dagen daarna plaatsten we stickers onder het bericht, van kleine vlindertjes en bloemen, hartjes en beertjes, zo betoonden we ons medeleven, en die avond zullen velen van ons hun beestje uit de kooi hebben getild om onze neus te begraven in de zachte vacht van het warmbloedige wezentje, ons voornemend dat we haar altíjd zo stevig zouden blijven vasthouden, haar nooit, maar dan ook nooit zouden laten vallen.
II
De afgelopen weken zijn wij op de proef gesteld. Soms lezen we iets dat niet alleen om een oordeel, maar toch ook om veroordeling vraagt. Op zulke momenten zeggen we: nood breekt wet, en dat was het geval, bij Wiesje. Als je ons vraagt wat er precies gebeurd is, deze maand, dan blijven we erbij: we konden het niet anders doen dan dat we het hebben gedaan.
Wiesje kwam uit het zuiden, lazen we af aan haar taalgebruik. Ze sprak van ‘mn mannekjes’ als ze het over haar beertjes had. Drie stuks, rood-witte borstels, jonkies nog; ze zei dat ze ze bij de kinderboerderij had meekregen en daar had niemand iets op tegen, het is een verantwoorde manier om cavia’s te adopteren. Wiesje plaatste foto’s van de beestjes in hun nieuwe buitenverblijf: wat denken jullie, ziet dit er goed uit? Ze had gaas gespannen over een stel latjes, net een kippenren en verre van ideaal: dit oogt niet honderd procent veilig nog, schreef Nico, zit dat gaas vast in de grond, of kunnen de beestjes er in potentie onderdoor?
De volgende dag had Wiesje haar verblijf aangepast: ik heb haringen gebruikt!, schreef ze, ze had wel zes foto’s van het gaas gemaakt, dat inderdaad als een tentdoek de grond in was geslagen.
Hoe haal je de beestjes er nu uit dan?, vroeg Maria; geen oordeel, gewoon nieuwsgierig.
Mn god dat weet ik nie!, schreef Wiesje, en vanaf dat moment werden haar berichtjes vreemder en vreemder.
Op zomaar een woensdagochtend schreef Wiesje voor het eerst dat een van haar beertjes was verdwenen: mijn diertje, foetsie, ik ben geheel in paniek!!, er stond een smiley in tranen bij en we begonnen allemaal te typen. Is het gaas beschadigd, vroeg Nico.
Dat weet ik niet!!
De vragen bleven aanhouden: was het een buizerd, misschien? Heeft het beestje zichzelf uitgegraven (nee, Mijke, cavia’s graven niet), zit hij niet toch in het hok, was het een loslopende kat of een vos? Ons oordeel was eensgezind: dat verblijf was niet veilig, al waren er ook die Wiesje troostten en zo hoort het ook: ik hoop dat je je beestje gauw terugvindt!
Twee dagen later, een nieuw bericht van Wiesje: er is weer een beertje weg, ik weet mn god niet wat ik doen moet!! Op de foto zat het overgebleven beestje in de hoek van het verblijf, zijn pluizige kontje tegen het gaas gedrukt. Hij keek angstig, meenden we, en die gaten in dat gaas ogen nogal groot, schreef Nico: het zou me niets verbazen als een kat ze daar zo doorheen rooft, dat beertje moet meteen naar binnen, Wiesje! – negentien hartjes voor Nico’s reactie, maar Wiesje ging er niet op in, die schreef: ik snap niet hoe dit heeft kunnen gebeuren, ik ben dr kapot van! – nou, dan heb je Donja: je begrijpt niet hoe dit heeft kunnen gebeuren? Het is nota bene al eerder gebeurd, dit komt toch niet onverwachts? – vijf hartjes, maar er waren leden die dat te hard vonden, die zeiden dat we met zijn allen wat meer empathie moesten opbrengen: die vrouw is haar beestjes kwijt, ze heeft verdriet, laten we niet zo oordelen.
Oordelen mag, schreef Lia, veroordelen niet, maar volgens mij klopt hier iets niet, wie laat z’n beestjes nou willens en wetens in een onveilig verblijf verkeren?
Wiesje, niets van aantrekken, misschien zitten ze bij de buren, schreef Rosa toen natuurlijk, maar steeds meer reacties richtten zich niet langer tot Wiesje, eerder tot iets groters, iets hogers: wat is dit voor iemand? Wie doet nu zoiets, meent ze dit nou? – en daar was-ie, het zinnetje dat we alleen voor de meest extreme gevallen reserveren, het ergste verwijt dat je hier kan krijgen en het kwam note bene van Sacha, die toen ook nog relatief nieuw was: je vraagt je af of deze vrouw wel geschikt is om cavia’s te houden!
Wiesjes berichten domineerden nu ons forum, wanneer we inlogden werden we met rode bolletjes verwelkomd, notificaties, omdat we nu allemaal aan dezelfde discussie deelnamen: beheerders!, schreven sommigen, kan deze vrouw vriendelijk van het forum verwijderd worden?
Come on, verwijderen gaat wel erg ver, ze heeft ons niets misdaan, toch?
Nou, volgens mij loopt deze vrouw flink te stangen.
Nee, niet stangen, ze kan gewoon niet voor haar beestjes zorgen, dat is alles.
De beheerders hebben Wiesje niet verwijderd, al zou ze na haar laatste post zeker twee weken wegblijven. We hadden het allang weer over andere dingen toen ze plots weer verscheen, een nieuw bericht, met een flink bewogen foto dit keer.
Drie beestjes telden we, al konden we ze door de slechte beeldkwaliteit nauwelijks van elkaar onderscheiden. Ik heb nieuwe gekocht!, schreef Wiesje. Drie dametjes nu, ik ben dr bijzonder fier op! – dat was de dag waarop de chatgroep het licht zag.
Het initiatief kwam van Ron. Hij voegde Donja, Lia en Nico toe aan een privégroep en zij vroegen er op hun beurt nog wat leden bij – anderen vernamen achteraf via via wat men in die groep besprak. Wat moeten we nu met die Wiesje?, zo was Ron begonnen, en men was het er uiteraard over eens dat Wiesje niet voor cavia’s zou mogen zorgen maar wat deed je eraan?
Wat doe je eraan?, vroeg Lia. Dit kunnen we toch niet laten gebeuren, we staan erbij en we kijken ernaar maar als we een beestje langzaam zagen verdrinken dan zouden we toch ook in de sloot springen – wat is die Wiesje eigenlijk voor een vrouw?
Daar bleek vrij makkelijk achter te komen, Donja had het zo bij elkaar gevonden; Wiesje was een alleenstaande vrouw van negenenveertig, ze had geen baan, althans niet voor zover Donja kon nagaan, wel had ze één dochter waar ze opvallend weinig mee op de foto stond en ze woonde in een rustige wijk in een klein grensdorp – Hé, schreef Nico, dat is vlak bij mij in de buurt, ik zou daar in principe zo heen kunnen rijden. Toen kon Nico niet meer terug, toen kon niemand nog terug: Nico moest daar maar eens langs, een kijkje nemen. Dat was geen intimidatie, hij zou slechts nagaan hoe het met die beestjes was, want die beestjes, daar draait het ons om, en als we zien dat er een beestje mishandeld wordt – en dat leek het geval hier, Wiesje liet die arme stakkertjes een voor een uit hun verblijf roven door een of ander wild dier – dan kunnen wij niet wegkijken, op geen enkele manier, want die beestjes, die zijn weerloos, en we kunnen niet vaak genoeg benadrukken dat de aanschaf ervan een enorme verantwoordelijkheid met zich meebrengt, en als een baasje, als een van ons, die verantwoordelijkheid niet dragen kan, dan is het aan ons, de overige leden, om die verantwoordelijkheid van haar over te nemen.
Ja, zo was het. Wiesje had haar drie nieuwe kleintjes in een levensgevaarlijk verblijf gezet en nu was het aan ons om ervoor te zorgen dat hun niet hetzelfde zou overkomen als hun betreurde voorgangers: alleen Rosa dacht daar anders over. Maria moet haar hebben toegevoegd aan de chat en Maria kwam via Lia, het was onhandig, Rosa zat de operatie dwars, dit is stalking, zei ze, of huisvredebreuk of weet ik wat, maar die vrouw zal zich belaagd voelen, we kennen haar verhaal niet.
Exact, Rosa, zei Ron toen. We kennen haar verhaal niet, het is tijd om daarachter te komen, en toen heeft hij Rosa uit de chat verwijderd, al houden sommigen vol dat Rosa zelf de groep verliet, hoe het ook gegaan is, nog diezelfde avond zou Rosa aankondigen dat ze het forum ging verlaten: ik heb een mooie tijd gehad, ik geloof dat ik ook echte vrienden gemaakt heb. Maar achter de schermen gebeuren er dingen die mij te ver gaan, wie contact met mij wil blijven houden zal me voortaan privé moeten benaderen – haar aankondiging riep vragen op, sommigen zagen Rosa niet graag vertrekken, en in de dagen die volgden zou ons ledenaantal licht maar significant dalen en we weten dat Rosa leden heeft benaderd, al houdt ze zelf vol dat het andersom gegaan is, dat leden van háár wilden weten wat de aanleiding van haar vertrek was. Rosa’s hele actie wekte natuurlijk wrevel, voor je het wist zou Wiesje over het plan worden ingelicht, dat was niet de bedoeling, zeiden ze in de privéchat; Nico moest nu echt gauw langsgaan om de bedreigde beestjes te bezichtigen: maar dan moet Wiesje wel thuis zijn, zei hij. Ik ga daar niet voor haar deur zitten wachten in mijn auto tot ze terug is van de supermarkt of zo, dat vind ik niet chic, en toen bedachten ze een list. De middag dat Nico langsging zou Lia Wiesje aanspreken in een privébericht. Ze zou haar aan de praat houden, ervoor zorgen dat ze haar huis niet verliet en zo geschiedde, op een vrijdagmiddag stuurde Lia Wiesje een eerste berichtje: hallo, lieve Wiesje! Hoe gaat het nu met je, ben je nog steeds zo verdrietig? En Wiesje hapte, ja, het hele plan werkte wonderwel: het gaat wel!, schreef ze, en toen kwamen de stickers: hartjes, duimpjes omhoog en smileys, van oor tot oor glimlachend.
Lia heeft twintig minuten met Wiesje gechat. Geen van ons weet precies wat er is gezegd. Wel zien we dat Lia al Wiesjes berichten sindsdien steevast van een hartje voorziet, maar erop reageren doet ze niet. Alsof ze zwaait wanneer ze Wiesje van een afstandje ziet aankomen maar op het laatste moment haar hoofd wegdraait om geen praatje te hoeven maken.
Hoe Nico’s bezoek verliep, daar hebben we slechts een beperkt beeld van. Maar bijna direct na zijn vertrek postte Wiesje op het forum: Vandaag is Nico bij mij langsgekomen! Ik ben hem echt heel dankbaar!!! Hij heeft goed met mij meegedacht en we hebben samen mijn verblijf veiliger gemaakt, dankjewel lieve Nico, kom jij gauw weer??
De leden in de privéchat zijn er nogal discreet over, maar dit is wat sommigen van ons hebben vernomen: Wiesjes drie mannetjes leefden gewoon nog. Ze zijn nooit vermist geweest laat staan geroofd, toen Nico aankwam zaten er drie beertjes tegen elkaar aan in het buitenverblijf, de rood-witte borstels, hun neusjes in elkanders buikje gedrukt. Vrouwtjes waren er niet, dit waren de beestjes van Wiesjes laatste foto en nu begreep Nico waarom dat beeld zo bewogen was. De beertjes hadden het duidelijk koud, en Nico zei Wiesje dat ze een houten huisje nodig hebben; ze zijn er toen samen eentje gaan bestellen op internet. Voor zover Nico kon nagaan kregen de beestjes goed te eten: kruidenhooi van een veel te duur merk, maar liefst twee soorten droogvoer en Wiesje kocht elke dag een doosje aardbeien voor ze – Nico heeft haar rustig uitgelegd dat te veel aardbei ook weer niet goed is.
Uiteraard vroeg Nico Wiesje ook waarom ze ons wijsgemaakt had dat haar beertjes kwijt waren. We waren met z’n allen flink bezorgd, moest ze wel weten, dus waarom deed ze zoiets?
Toen schijnt Wiesje te hebben gezegd: omdat ik het net als jullie wilde doen.
Wat? vroeg Nico.
Praten, zei Wiesje.
Genoten van dit verhaal? Doneer dan aan de JMA Biesheuvelprijs 2025.